تعریف قانونی، حقوقی و اجتماعیی پناهنده

تعریف بسیار متداول مفهوم ”پناهنده“ از نگاه و جایگاه قانونی از کنوانسیون جنوا در سال 1951 میلادی بر گرفته شده است و این کنوانسیون از سوی 147 کشور جهان امضا شده است. که کشور اتریش در سال 1955  کنوانسیون جنوا را امضا نموده این 147 کشور حق قانونیی یک انسان می‌داند که کشور شان را ترک کنند، اگر آن‌ها به لحاظ مسایلی: نژادی، مذهبی، ملیتی، وابستگی به سازمان‌های خاص اجتماعی و یا عقاید سیاسی مورد تعقیب قرار بگیرند. 

تعاریف دیگری از مفهوم پناه‌گزینی نیز وجود دارد که در اکثر قرارداد‌های جهانی درج شده است. مثل: توافقنامه‌یی که مشخصات مخصوص پناهندگان کشورهای افریقایی را تنظیم می‌کند و از سوی 45 کشور جهان امضا شده است؛ یا ”اعلامیه‌ی کارتاجنا (Cartagena)“ که از سوی ”کنوانسیون پناهندگی“ امضا شده؛ یا نشست سران کشورها برای حفظ پناهندگان کشورهای امریکای مرکزی، که از سوی 35 کشور جهان و کشور پانامه و مکزیکو امضا شده است. 

تمام این قراردادها مفهوم در مجموع مشخصات یک پناهنده را چنین توصیف می‌کنند: یک تصور زیربنایی از شخصی که مجبور شده کشورش را ترک کند و به یک کشور بیگانه رو آورده باشند. اما باید در نظر داشت که تنها پناهندگان نیستند که کشورشان را ترک می‌کنند. در دهکده‌ی جهانیِ امروز بسیاری از مردم دیگر نیز مجبور هستند که کشورشان را ترک کنند و راه هجرت را پیش بگیرند و در جستجوی امکانات بهتر زندگی به دیار بیگانه راه بیابند. مهاجرت بیرون از مرزهای کشوری و یا در درون کشور خود، برای بسیاری از کشورهای جهان امروزی یک حقیقت شناخته شده است. 

در مباحث عمومی همیشه بحث بر سر تفاوت یک ”پناهنده“ و یک ”مهاجر“ جریان دارد: یک پناهنده به خاطر حفظ جانش کشورش را ترک می‌کند. اما مهاجرین و گروپ‌های متحرک دیگر اکثرا یک تصمیم مشخص دارند و بخاطر دلایل اقتصادی و شرایط بهتر زندگی سر به راه گذاشته اند اما برخلاف یک پناهنده حق اتخاذ چنین تصمیم را خودش ندارد.